TS EN ISO 14001 - Çevre Yönetim Sistemi
TS EN ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ NEDİR?
ISO 14001, bir kuruluşun çevresel performansını sistematik bir şekilde yönetmesini sağlayan, çevre yönetim sistemi (ÇYS) standardıdır. “TS EN ISO 14001” ifadesindeki:
- TS: Türk Standardı,
- EN: Avrupa Normu,
- ISO: Uluslararası Standardizasyon Örgütü’nün standardı olduğunu belirtir.
Yani TS EN ISO 14001, bu standardın hem Türkiye’de, hem Avrupa’da, hem de uluslararası alanda geçerli olduğunu gösterir.
AMAÇ NEDİR?
- Kuruluşların çevreye olan etkilerini tanımlamak, kontrol altına almak ve azaltmak
- Doğal kaynakları korumak
- Yasal çevre yükümlülüklerini yerine getirmek
- Sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek
KİMLER UYGULAYABİLİR?
Her tür ve büyüklükteki kuruluş bu standardı uygulayabilir:
- Üretim ve hizmet işletmeleri
- Okullar, hastaneler, belediyeler
- Sanayi tesisleri
- Tarım ve gıda sektörü
- Enerji şirketleri
- Kamu kurumları
ISO 14001'İN TEMEL İLKELERİ
- Çevresel etkilerin belirlenmesi
- Risk ve fırsatların değerlendirilmesi
- Yasal ve diğer yükümlülüklere uygunluk
- Çevresel hedeflerin belirlenmesi
- Sürekli iyileştirme
- Çevre bilinci ve farkındalığı oluşturma
️ MADDE YAPISI (HLS - Yüksek Düzey Yapı)
ISO 14001:2015 standardı, tıpkı ISO 9001 gibi 10 maddelik bir yapıya sahiptir:
|
Madde No |
Başlık |
Açıklama |
|
0 |
Giriş |
Genel bilgiler |
|
1 |
Kapsam |
Standart nerelerde geçerlidir? |
|
2 |
Atıf Yapılan Standartlar |
Diğer referanslar |
|
3 |
Terimler ve Tarifler |
Kavramlar |
|
4 |
Kurumun Bağlamı |
İç-dış çevre, ilgili taraflar, kapsam |
|
5 |
Liderlik |
Politika, roller, sorumluluklar |
|
6 |
Planlama |
Risk-fırsat, çevresel yönler, uyum yükümlülükleri, hedefler |
|
7 |
Destek |
Kaynaklar, yetkinlik, farkındalık, iletişim, dokümantasyon |
|
8 |
Operasyon |
Çevresel kontrol, acil durumlara hazırlık |
|
9 |
Performans Değerlendirme |
İzleme, ölçme, iç denetim, yönetimin gözden geçirmesi |
|
10 |
İyileştirme |
Uygunsuzluklar, düzeltici faaliyet, sürekli iyileştirme |
KAVRAMLAR
- Çevresel Yön: Kuruluşun faaliyetlerinin çevreyle etkileşimi (örneğin atık üretimi, enerji kullanımı)
- Çevresel Etki: Bu yönlerin çevreye olan sonucu (örneğin hava kirliliği, su kirliliği)
- Uyum Yükümlülükleri: Yasal, mevzuatsal ve gönüllü taahhütler
SÜREKLİ İYİLEŞME (PDCA Döngüsü)
ISO 14001, PDCA (Planla – Uygula – Kontrol Et – Önlem Al) döngüsüne göre işler:
- Planla: Hedefler belirlenir, riskler değerlendirilir
- Uygula: Süreçler işler, eğitimler verilir
- Kontrol Et: Ölçüm ve değerlendirme yapılır
- Önlem Al: İyileştirici aksiyonlar uygulanır
KURULUMUN FAYDALARI
- Yasal çevre yükümlülüklerine uyum sağlanır
- Kuruluşun çevresel etkileri azaltılır
- Doğal kaynak kullanımı verimli hale gelir
- Toplumsal sorumluluk ve kurumsal itibar artar
- Atıklar azaltılır, geri dönüşüm artar
- Enerji tasarrufu sağlanır, maliyet düşer
BELGELENDİRME SÜRECİ
- Mevcut çevresel etkilerin belirlenmesi
- ÇYS dokümantasyonunun hazırlanması
- İç denetim yapılması
- Yönetimin gözden geçirmesi
- Belgelendirme kuruluşunca denetlenme
- Belge alınır ve her yıl gözetim denetimi yapılır
